Қаратал қорымы
Қаратал қорымы Ақжар су қоймасы бөгетінен солтүстікке қарай 800 м жерде осы аттас өзеннің оң жағалауынан көрініс береді. Тегіс, жақсылап шым төселген алаңда орналасқан. Қорғандардың бірінде (№2) ГУГК 9749 таңбасы бар геодезиялық белгі орнатылған.
Ескерткіш ерте темір ғасырының тас қорғандарынан және кейінгі ортағасырлық кейіптегі тас сопақша қаламалардан тұрады.
20-дай құрылыс табылған. Қорғандар дөңгелек пішінді, диаметрі 5-6-дан 8-10 м дейін, биіктігі 0,5 м дейін болып келеді. 2 қорғанда геодезиялық белгіден батысқа қарай көлемі шамамен 2,5х3 м болатын тас жәшік те табылған.
1 қорған шұңғыма тәріздес болып келген. Қорғаннан шығыс-оңтүстік-шығысқа қарай ұзындығы шамамен 110 м болатын тас «мұрттар» созылып жатыр. «Мұрттардың» ені 1-1,5 м. Сопақша қаламалар ендік бағытқа бағытталған. Олардың көлемі: 2х3-3х4 м, биіктігі шамамен 0,3-0,5 м.
Қаратал қорымын 2007 жылы Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашқан (В.В. Варфоломеев).
Әдебиет:
Қарағанды облысы Бұқар жырау ауданының археологиялық картасы. - В.В. Варфоломеев, Т.С. Тулеуов, А.И. Кукушкин – Қарағанды, 2014. – 138 б.