Жайық кешені материалдары бойынша Батыс Қазақстан ерте темір дәуірі қоғамының иерархиясы(б.д.д. VI –

2019 жылдың егістік маусымында Жайық-1 қорымының №1 қорғанындағы ер қорымдары зерттелді. Қазба жұмыстары «Жайық бекінісі» кешенін ашу жобасына байланысты жоспарланған. Жайық-1 обасы үш топырақ үйіндіден тұрды және Жайық қонысының қорымында орналасқан. No 1-оба ауыр техниканың күшімен қираған, No 2-обаның шетіне қақпа тұрғызылған, ал No 3-обанның бетін қоқыс басып қалған. Кіреберісі оңтүстік жағында белгіленген сақиналы арықпен қоршалған No 1-обадағы археологиялық зерттеулер нәтижесінде 14 қорым зерттелді. Орталық қорымнан батысқа қарай әйелдер – бес кешен, шығыс жағында сегіз, орталық қорымда – екі ер адам жерленген. Жартылай шеңбер түрінде орналасқан орталық шұңқырдың айналасында шұңқырларға жалпы саны 15 адам жерленген, олардың негізгі бөлігінің бастары О, ОБ, ОШ-қа бағыттаған. Алынған материалдар б.д.д. V–IV ғғ. бастап IV–III ғасырларға дейін бірнеше ғасырлар бойы жинақталған әр түрлі кезеңге жатады. Ерлер жерлеуінің әйелдер қорымдарынан айырмашылығы алынған заттар қарапайым, сегіз жерлеудің үшеуі сарбаздарға тиесілі, біреуінде бала жерленген. Олардың мәртебесі обадағы басқа ерлер қорымдарына қарағанда жоғары болды. Бір адам ішімен төмен қаратылып, екінші бір ересек адамның қаңқасы арық түбіне көміліп, басы кесілген. No 1-обаны зерттеу нәтижелері осы ескерткішті зерттеудің қажеттілігін, темір дәуіріндегі ерте көшпенділердің археологиясы бойынша бірқатар мәселелерді анықтап, әлеуметтік ұйым, қоғам иерархиясы мәселелерін бөліп көрсетті.