Құлан қаласы цитаделінен алынған сазға түскен оюды сақтау

09.06.2022 16:32

2015 жылы Құлан қалашығын қазу кезінде табылған оюлы декорды сақтау бойынша жұмыстардың толық циклі қарастырылуда, алдын ала консервациялау (қалқа салу, матамен жабу) әдістерімен, бірақ қабырғалардың топырақ массасымен жанасуына және жіп бетінде суда еритін тұздардың жиналуына байланысты ойылған саз панельдерін орнында сақтауға әрекет жасалды. кесілген сылақтың одан әрі бұзылуы. 2017 жылы зертханалық қызмет көрсету және қалпына келтіру үшін Цитадель бөлмелерінің қабырғаларынан кесілген саз панельдерінің фрагменттері алынды. Шығару бөлменің жоғары ылғалдылығында жүзеге асырылды, сондықтан сазды терең сіңдіру арқылы бекітуді болдырмайтын әдістер алдын-ала жасалды. Зертханалық жағдайларда қалпына келтіру іс-шараларын қауіпсіз жүргізу үшін балшық сылақтың бүкіл қалыңдығына консолидант ерітіндісімен сіңдіру арқылы нығайтылды, содан кейін суда еритін тұздар мен кеш қабаттарды жою, шашыраңқы фрагменттерді біріктіру, жаңа негізде құрастыру, қазылған үй-жайдың қабырғаларында сақталған жіптердің таралуына сәйкес экспозициялық панельдерді дайындау орындалды. Жұмыс барысында археологиялық қазбалардан монументалды кескіндемені қалпына келтірудің жалпы қабылданған әдістері де, "Қырым аралы"ғылыми-қалпына келтіру зертханасының өзіндік дамуы да қолданылды. 2021 жылы қалпына келтірілген панельдер ҚР Ұлттық мұражайына берілді.

VI ғ. басы XIII ғ. даталанатын Құлан қалашығы аттас ауылдан 1,5 км жерде орналасқан (Рысқұлов ауд., Жамбыл обл.) Құлан қаласымен теңдесетін әртүрлі мерзімдік ескерткіштер кешені болып табылады. Бұл туралы алғаш рет VII ғасырдың бірінші жартысына қатысты дереккөздерде айтылған. Құлан аумағында алғашқы археологиялық қазба жұмыстарын 1936 жылы А. Н.Бернштам жүргізді. Кейінгі жылдары ауылдық округ – Луговое А, Б, В, Г құрылыстары бар бірнеше төбе қазылып, қалашық цитаделінің шурфтары зерттелді. Цитадельді археологиялық зерттеу 2015-2017 жылдары "Құлан қалашығынан"0005/ПЦФ-00-МСМ/0-15 жобасы аясында орындалды. Қазба жұмыстары ҚР МСМ Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институтының С.Ш. Ақылбектің жетекшілігімен археологиялық экспедициясымен жүргізілді.