Отырар алқабындағы Бесіншітөбе қорымының жерлеу қабірлері

Отырар шұратындағы Бесіншітөбе қалашығын қазу. Негізінде ескерткіш жатады үйіндісі сәулеттік құрылыстар кангюйского уақыт оплыве және завале жүргізілген көму усопших. Оны жүйелі зерттеу 2015 жылы басталып, қазіргі уақытқа дейін жалғасуда. Төрт дала маусымында 50-ге жуық жерлеу орны анықталды, олардың 19-ы 2018 жылы табылды және ашылды. Қабір шұңқырының пішінін бақылау әрдайым мүмкін болмады, бірақ көп жағдайда ол дөңгелек бұрыштары бар тар ұзын пішінді болды. Бұл жерлеу рәсімдері әртүрлі. Ілеспе құрал-саймансыз жерлеу, қабір шұңқырларына орналастырылған саз ыдыстарда жерлеу және мүкәммалы бар жерлеу бөлінеді. Ең ертеде ілеспе құрал-саймандары бар жерлеу орындары болып табылады. Сүйектің солтүстік-батысқа және солтүстік-батысқа қарай аздап ауытқуымен, сондай-ақ ілеспе жабдықтың болмауы бірінші топтың Жерлеу орындарын санауға мүмкіндік береді мұсылман. Бұл қабірлердің көп бөлігі Қараханидтер дәуірінен басталады, қалғандары XIII-XV ғасырларға жатады.

Атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті М. Әуезов Бесіншітөбе қалашығында қазба жұмыстарын бастады. Бірінші дала маусымының жұмыстары (I траншея) мұнда сазбалшықты платформада салынған б.з. і мың Ж. басындағы ірі монументалды құрылыстың қалдықтарын анықтауға мүмкіндік берді. 2016 және 2017 жылдары жоғарғы төбе алаңында қазба жұмыстары жүргізілді (I және II қазбалар). Орталық құрылымның оңтүстік-батыс қабырғасының ұзындығы 2,5 м, солтүстік-батыс қабырғасының ұзындығы 9 м–ден асады. 29 түрлі мезгілдегі кіргізу жерлеу орындары табылды. Олардың барлығы осы құрылымның қирандыларына салынған шұңқырларда жасалған. Осылайша, жерлеу Бесіншітөбе қорымының құрылыстары жерлеу және саз ыдыстарындағы жерлеу орналастырылған бір типті қарапайым қабір шұңқырларымен ұсынылған. Жерлеу рәсімдерінің сипаты бойынша оларды үш топқа бөлуге болады: IX–XII және XIII–XV ғасырлардағы инвентарлық емес жерлеу, сазды жерлеу VII-VIII ғғ. ыдыстар мен IV–V ғғ. ілеспе мүкәммалы бар жерлеу.